Мацвей Фёдаравіч Казакоў

Мацвей Фёдаравіч Казакоў
Дата нараджэння	1738[…]
Месца нараджэння	Масква, Маскоўская губерня, Расійская імперыя[…]
Дата смерці	25 кастрычніка (6 лістапада) 1812[…]
Месца смерці	Разань, Разанская губерня, Расійская імперыя[…]
Месца пахавання	Разань
Грамадзянства	Расійская імперыя
Працы і дасягненні
Працаваў у гарадах	Масква, Каломна
Архітэктурны стыль	класіцызм, псеўдаготыка
Найважнейшыя пабудовы	Сенацкі палац у Крамлі, Пятроўскі пуцявы палац, Вялікі Царыцынскі палац
Уплыў	Dmitry Ukhtomsky[d]
Уплыў на	Ivan Vasil'evič Egotov[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мацвей Фёдаравіч Казакоў (1738—1812) — рускі архітэктар, які ў гады кіравання Кацярыны II перабудаваў цэнтр Масквы ў паладыянскім стылі. Адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў рускай псеўдаготыкі. Распрацоўшчык праектаў тыпавой забудовы.

Біяграфія

Мацвей Казакоў нарадзіўся ў 1738 годзе ў Маскве, у сям'і падканцылярыста Галоўнага камісарыята Фёдара Казакова — выхадца з прыгонных. Сям'я Казаковых жыла каля Крамля, у раёне Баравіцкага моста. У 1749-м ці пачатку 1750-га года памёр бацька Казакова. Маці, Фядосся Сямёнаўна, вырашыла аддаць сына ў архітэктурную школу вядомага дойліда Д. В. Ухтомскага; у сакавіку 1751 года Казакоў стаў вучнем у школе Ухтомскага і прабыў у ёй да 1760 года. З 1768 г. працаваў пад кіраўніцтвам В. І. Бажэнава ў Экспедыцыі крамлёўскага будаўніцтва; у прыватнасці, у 1768—1773 гг. ён удзельнічаў у стварэнні Вялікага Крамлёўскага палаца, а ў 1775 г. — у афармленні святочных забаўляльных павільёнаў на Хадынскім поле. У 1775 годзе Казакоў атрымаў званне архітэктара.

Калі Бажэнаў па заданні Кацярыны II прыступіў у канцы 1760-х гадоў да рэалізацыі праекта рэканструкцыі Крамля, які прадугледжваў стварэнне на Баравіцкім узгорку грандыёзнага грамадскага цэнтра — «форума вялікай імперыі»; для расчысткі ўзгорка была знесена частка звернутага да Масквы-ракі ўчастку Крамлёўскай сцяны з шасцю вежамі. Падчас зносу Казакоў старанна абмяраў і замалёўваў аб'ект, а пасля таго, як імператрыца астыла да бажэнаўскага праекта, ён аднавіў знесеныя сцяну і вежы.

Спадчына Казакова ўключае мноства графічных прац — архітэктурных чарцяжоў, гравюр і малюнкаў, у тым ліку «Забаўляльныя будовы на Хадынскім полі ў Маскве» (туш, пяро, 1774—1775; ДНДМА), «Будаўніцтва Пятроўскага палаца» (туш, пяро, 1778; ДНДМА).

Казакоў праявіў сябе і як педагог, арганізаваўшы пры Экспедыцыі крамлёўскага будаўніцтва архітэктурную школу; яго вучнямі былі такія архітэктары, як І. В. Яготаў, А. М. Бакараў, В. І. Бавэ і І. Г. Таманскі. У 1805 годзе школа была ператворана ў Архітэктурнае вучылішча.

Падчас Айчыннай вайны 1812 года сваякі павезлі Мацвея Фёдаравіча з Масквы ў Разань. Там дойлід даведаўся пра пажары Масквы — гэта вестка паскорыла смерць майстра. Казакоў сканаў 26 кастрычніка (7 лістапада) 1812 года ў Разані і быў пахаваны на могілкі (не захаваліся) Разанскага Траецкага манастыра.

Яго імем у 1939 годзе была названа былая Гарохаўская вуліца ў Маскве. Таксама яго імем названа былая Дваранская вуліца ў Каломне. У 1959 годзе ў Керчы па ініцыятыве галоўнага архітэктара горада А. Марозава наваствораная вуліца стала насіць імя Казакова ў гонар яго 225-годдзя.

Працы

Шматлікія помнікі казакоўскай Масквы моцна пацярпелі падчас пажару 1812 года і былі адноўлены з адыходжаннямі ад першапачатковай задумы архітэктара. Аўтарства Казакова шматлікіх паладыянскіх пабудоў, асабліва пабудаваных па тыпавых праектах па-за межамі Масквы, меркаванае і вельмі спрэчнае (нягледзячы на сцвярджэнні, якія маюцца ў краязнаўчых выданнях).

• Прачысценскі палац у Маскве (1774-1776);
• Будынак Сената ў маскоўскім Крамлі (1776—1787);
• Будынкі ўніверсітэта на Махавой (1786—1793, пасля пажару 1812 г. перабудаваны Даменіка Жылярдзі);
• Нова-Екацярынінская бальніца (1774-76);
• Высакародны сход (1775);
• Дом архіепіскапа Платона, пазней Малы Мікалаеўскі палац (1775);
• Пятроўскае-Алабіна, дом-сядзіба Мяшчэрскіх (1776);
• Царква Філіпа Мітрапаліта (1777—1788);
• Пуцявы палац, Цвер;
• Дом Казіцкіх на Цвярской (1780—1788);
• Храм Узнясення на Гарохавым полі (1790—1793);
• Царква Казьмы і Даміяна на Марасейцы (1791—1803);
• Дом-сядзіба Дземідава ў Гарохаўскім завулку (1789—1791);
• Дом-сядзіба Губіна на Пятроўцы (1790-я);
• Галіцынская бальніца (1796—1801);
• Паўлаўская бальніца (1802—1807);
• Дом-сядзіба Барышнікава (1797—1802);
• Генеральны план Каломны 1778 года;
• Царква Спасу ў сяле Райсямёнаўскае, дабудоўваў у 1774—1783
• Пятроўскі пад'язны палац (1776—1780);
• Генерал-губернатарскі дом (1782);

Прыпісваецца

• Ціхвінская царква, дом архірэя, вежы Стара-Галутвіна манастыра (1780-я)
• Маўзалей у Нікола-Пагарэлым (Смаленская вобласць, 1784—1802).
• Дом Мусіна-Пушкіна на Разгуляі

Літаратура

• Казаков, Матвей Федорович // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. — Т. 8. (руск.)
• Белецкая Е. А. Архитектурные альбомы М. Ф. Казакова. — М., 1956.
• Бондаренко И. Е. Архитектор Матвей Фёдорович Казаков. 1738—1813. — М.: Изд-во Всесоюзной Академии архитектуры, 1938. — 56 с. — 10 000 экз.
• Власюк А. И., Каплун А. И., Кипарисова А. А. Казаков. — М., 1957.
• Михайлова М. Б. Казаков в ряду европейских зодчих — своих современников // Матвей Федорович Казаков и архитектура классицизма / Ред. Н. Ф. Гуляницкий. — М.: РААСН, НИИТАГ, 1996. — С.69—81.
• Потапова Н. А. М. Ф. Казаков // Зодчие Москвы. — М.: Московский рабочий, 1981. — С. 226—229. — 302 с.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Мацвей Фёдаравіч Казакоў
• Масква Казакова Архівавана 5 кастрычніка 2011.